Onderzoek
Wil je meer weten over onderzoeken die gedaan zijn naar de literaire ontwikkeling en het stimuleren van deze ontwikkeling bij leerlingen in het voortgezet onderwijs? Hier vind je een overzicht met relevante wetenschappelijk rapporten en artikelen over dit onderwerp.
Rapporten en proefschriften

Integratie van fictie- en literatuuronderwijs met gespreksvaardigheden en schrijfvaardigheid (2018)
Schrijvers, M. (Enschede: SLO)
Literatuurstudie waarin initiatieven worden beschreven waarbij er sprake is van integratie van de domeinen fictie of literatuur met gespreksvaardigheden en schrijfvaardigheden en wat daarvan de opbrengsten zijn. Download

Leesmotivatie en persoonlijke groei in het literatuuronderwijs (2025)
Kleijn, A. de (Groningen: RUG)
Een onderzoek naar het verband tussen leesmotivatie en persoonlijke groei in het literatuuronderwijs in het voortgezet onderwijs. Inclusief lesmethode die deze groei en de leesmotivatie kan stimuleren. Download

Lees- en literatuuronderwijs in havo/vwo (2016)
Oberon (Amsterdam: Stichting Lezen)
Een studie naar de stand van zaken rond lees- en literatuuronderwijs in havo/vwo. Download

Maar als je erover nadenkt Een jaar literatuuronderwijs in groepen 7 en 8 van de basisschool (2016)
Cornelissen, G (Amsterdam: Stichting Lezen)
Promotieonderzoek naar het effect van boekgesprekken op de ontwikkeling van literaire competentie bij kinderen in de groepen 7 en 8 van de basisschool. De praktische handvatten die uit dit onderzoek naar voren komen, kunnen ook heel goed ingezet worden in het voortgezet onderwijs. Download

In de leeswereld van jongeren. Boeken lenen, lezen en kopen. Themameting 64 (2023)
Nagelhout E., Richards C. & Qing L. (KvB Boekwerk & GfK)
Een thema-meting naar het leesgedrag van jongeren. Aan de orde komen lezen en vrijetijdsbesteding, de rol van sociale media, representatie van de lezer zelf in boeken en het lezen van young-adult literatuur. Download

Young adult-literatuur op de leeslijst en in de lespraktijk
Ackermans, L. (Amsterdam: Stichting Lezen)
In dit onderzoek wordt in kaart gebracht welke positie young adult-literatuur heeft binnen het literatuuronderwijs in de bovenbouw van het havo en vwo. Download

Het oog van de meester. De literaire ontwikkeling van havo- en vwo-leerlingen in de tweede fase van het voortgezet onderwijs (2008)
Witte, T. (Utrecht: Eburon)
Dit proefschrift beschrijft hoe het literaire ontwikkelingsproces bij leerlingen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs verloopt en welke fasen daarin kunnen worden onderscheiden. Leraren kunnen via een didactische gereedschapskist bepalen welke boeken en opdrachten voor welk niveau geschikt zijn. Download
Artikelen

Tjeempie! ‘Wat zou er zijn met die moderne schrijvers?’: Literatuurhistorisch redeneren met Liesje in Luiletterland (2019)
Bax, S., & Mantingh, E. (Tijdschrift Voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 135(2), 100–127)
In dit artikel wordt een didactisch model voor literatuurhistorisch redeneren beschreven waarbij het uitgangspunt centraal staat dat een literaire tekst beschouwd kan worden als een ‘station’ waarmee leerlingen verbanden kunnen leggen. Aan de hand van het boek Tjeempie! Van Remco Campert laten de auteurs zien hoe dit model concreet vorm kan krijgen in de praktijk. Lees het artikel

Een web van twintigste-eeuwse literatuur: Naar een didactiek voor literatuurgeschiedenis van de twintigste eeuw. (2018)
Bax, S., & Mantingh, E. (Nederlandse Letterkunde, 23 (3), 257 – 286)
Artikel met resultaten van een onderzoek in de ontwerpfase door een docentontwikkelteam. Dit onderzoek had als doel om te komen tot een didactische aanpak voor het geven van literatuurgeschiedenis uit de twintigste eeuw. Lees het artikel

Hebben leerlingen in de bovenbouw van het vwo begeleiding nodig bij het lezen van literaire teksten? Naar een methode voor Begeleid Diep Lezen.’ (2024)
Beukering, M., Bus, A., Steensel, R. van, Bel, J. (Utrecht: Eburon)
Artikel uit de congresbundel Lezen in beweging (blz. 151-168) van Stichting Lezen. Dit onderzoek test of begeleid lezen van literaire teksten het tekstbegrip van leerlingen in de bovenbouw van het vwo kan verdiepen, en of hierdoor hun waardering voor literaire teksten toeneemt. Download

De nieuwe gedichtenlezer: Instagrampoëzie (2021)
Starre, K. (Utrecht: Eburon)
Artikel over de invloed van Instagrampoëzie op leesbevordering uit de congresbundel De nieuwe lezer: Lezen in het digitale tijdperk van Stichting Lezen (blz.85-96). Download

“Lees iets!” De mogelijkheden van Nederlandse hiphop in de leescultuur van jongeren (2021)
Roest, A. de (Utrecht: Eburon)
Artikel over hoe hiphop een brug kan vormen naar literatuur en hoe deze kunstvorm een opzichzelfstaand, waardevol onderdeel van literatuur kan zijn. Dit artikel verscheen in de congresbundel De nieuwe lezer: Lezen in het digitale tijdperk van Stichting Lezen (blz. 97-109). Download
Websites

Leerlinggerichte benadering in het literatuuronderwijs (2025)
De Leesmonitor – Stichting Lezen (Amsterdam: Stichting Lezen)
De website De Leesmonitor maakt onderzoek toegankelijk voor de praktijk. Artikel over het belang van het inzetten van een leerlinggerichte benadering in het literatuuronderwijs, waarbij concrete werkvormen voor in de praktijk benoemd worden. Lees het artikel

Literaire competentie en leesplezier staan in literatuuronderwijs voorop (2025)
De Leesmonitor – Stichting Lezen (Amsterdam: Stichting Lezen)
De website De Leesmonitor maakt onderzoek toegankelijk voor de praktijk. Artikel over hoe de canon en de literatuurgeschiedenis in het literatuuronderwijs baan hebben gemaakt voor de literaire competentie en het leesplezier. Lees het artikel

Biculturele Nederlanders en LHBTI’ers: boekenaanbod kan diverser (2022)
De Leesmonitor – Stichting Lezen (Amsterdam: Stichting Lezen)
De website De Leesmonitor maakt onderzoek toegankelijk voor de praktijk. Artikel over de perceptie van biculturele Nederlanders over de representatie van diverse culturele achtergronden in (kinder)boeken, en de perceptie van LHBTI’ers van diverse seksuele voorkeuren, genderidentiteiten en gezinssituaties over hun perceptie van representatie in kinderboeken. Lees het artikel