Hoe kunnen leerlingen digitale teksten op betrouwbaarheid beoordelen?
Teksten op waarde leren schatten
Omdat iedereen online teksten kan publiceren en deze ook steeds vaker door kunstmatige intelligentie zijn gegenereerd, wordt het steeds lastiger, maar ook belangrijker om de waarde en betrouwbaarheid van een bron te beoordelen. Binnen verschillende tekstsoorten en formats (tekst, video, afbeelding) moeten leerlingen informatie op waarde leren schatten. Dat begint bij het stellen van kritische vragen.
Kwaliteitsvragen voor betrouwbaarheid
De volgende vragen helpen om de kwaliteit en betrouwbaarheid van een tekst te beoordelen:
- Inhoud
Is de informatie volledig, correct en accuraat? Hoe weet je dat de informatie (on)juist is? Om wat voor een tekst gaat het? Bevat de bron vooral meningen of feiten? Worden er meerdere perspectieven belicht? - Argumentatie
Worden uitspraken met argumenten onderbouwd? Zijn de argumenten juist of worden er drogredenen gebruikt? Is de informatie gebaseerd op bestaande bronnen, en zo ja wat is de achtergrond van die bronnen? Wordt die bron door anderen als betrouwbaar beschouwd? - Auteur
Wie heeft de tekst geschreven? Is de tekst door een mens geschreven of door kunstmatige intelligentie (AI)? Is dit wel te achterhalen en zo ja, wat is de achtergrond van de auteur? Wat is de relatie tussen de auteur en het onderwerp? Met welk belang of welke belangen heeft de auteur de tekst geschreven? - Medium
Welk medium heeft de bron gepubliceerd? Is dit medium van een particulier, bedrijf, organisatie, stichting of overheidsinstelling? Welk publiek en welke belangen dient dat medium? Kent dat medium een redactie? Is het mogelijk om contact op te nemen met het medium of de auteur? - Vormgeving
Bevat de bron spel- of formuleerfouten? Zitten er afbeeldingen, hyperlinks of video’s in de bron die niet kloppen? Is de bron onlangs nog geüpdatet?
Door zulke vragen te stellen laat je leerlingen zien hoe ze met verschillende criteria kunnen achterhalen of de inhoud van een tekst betrouwbaar is.
Razendsnelle ontwikkeling
De ontwikkelingen rond kunstmatige intelligentie (AI) gaan razendsnel en de impact die het kan hebben en al heeft op het onderwijs is groot. Hoe het onderwijs met kunstmatige intelligentie moet omgaan is daarom een belangrijk vraagstuk. Niet alleen kunnen leerlingen te maken krijgen met door AI gegenereerde teksten bij bronnenonderzoek, ook zullen zij sommige schrijfopdrachten laten uitvoeren door AI. Ook leraren maken soms gebruik van AI als hulpmiddel. Onthoud dat een hoge taalvaardigheid en veel achtergrondkennis vereisten zijn om AI-teksten op waarde te kunnen schatten. AI kan een handig hulpmiddel zijn, mits deze belangrijke vaardigheden beheerst worden. De vraag is of leerlingen in staat zijn AI-teksten te beoordelen. Het zal nodig zijn om niet alleen met AI te leren werken, maar ook om de kennis over AI zelf te vergroten.