Onderzoek
Een rijke leesomgeving creëren doe je als school niet alleen, maar samen met partners, zoals de bibliotheek, literaire makers, culturele instellingen en de thuisomgeving van de leerling. Op deze pagina vind je een overzicht van relevante onderzoekspublicaties waarmee je je kennis over dit onderwerp kunt verdiepen.
Rapporten en proefschriften
Samenwerken met de Bibliotheek
Lezen stimuleren via vrij lezen, boekgesprekken en appberichten (2020)
Sande, L. van der, Wildeman, I. Bus, A., & Steensel, R. van (Utrecht: Eburon)
Deze publicatie beschrijft vier studies die zijn uitgevoerd in het kader van een evaluatie van de aanpak de Bibliotheek op school in het basisonderwijs en vmbo. Twee studies richten zich op de ingrediënten van deze aanpak. De derde studie onderzoekt de invloed van passende leesadviezen door de leesmediaconsulent op de leesmotivatie van leerlingen. In de vierde studie zijn de effecten onderzocht van het sturen van app-berichten aan vmbo-leerlingen als stimulans om te gaan lezen. Download
Deelname aan de Bibliotheek op school naar achtergrondkenmerken: voortgezet onderwijs schooljaar 2022-2023. (2024)
DUO Onderwijsonderzoek & Advies (Amsterdam: Stichting Lezen)
Onderzoeksrapport met inzichten over de landelijke spreiding van scholen in het voortgezet onderwijs die werken met de aanpak de Bibliotheek op school. Daarnaast is er onderzoek gedaan naar scholen die niet met deze aanpak werken, maar wel een samenwerkingsrelatie zijn aangegaan met de bibliotheek. Download
Inzet van auteurs
Dichter bij de schrijver, dichter bij lezen. De opbrengsten van schrijversbezoeken in primair en voortgezet onderwijs (2018)
Bos, L., Damstra, G., Kieft, M., Notten, N., & Wijs, F. de (Amsterdam: Stichting Lezen/De Schrijverscentrale)
Onderzoek naar het belang en de opbrengsten van schrijversbezoeken voor de leesbevordering van leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs. Download
Samenwerking met culturele instellingen
Werken met verhalen: inspirerende combinaties van leesbevordering en cultuureducatie (2023)
Sardes (Amsterdam: LKCA en Stichting Lezen)
Inventariserend onderzoek waarin tien praktijkvoorbeelden worden beschreven waarbij er een verbinding gemaakt wordt tussen leesbevordering en cultuureducatie. Download
Gewenste en bereikte leereffecten van kunsteducatie (2008)
Harland, J. & Hetland, L. (Utrecht: Cultuurnetwerk Nederland)
In deze rapportage worden de belangrijkste onderwijsdoelen en resultaten van kunsteducatie beschreven. Hierbij aan bod komt dat vaardigheden die aangeleerd worden in de kunstvakken transfereffecten kunnen laten zien naar leersituaties binnen de andere vakken Download
De relatie tussen literatuur lezen en creatief schrijven (2006)
Janssen, T., Broekkamp, H., & Smallegange, E. (Amsterdam: Stichting Lezen)
Onderzoek onder jongeren uit de vijfde klas havo en vwo en een kleine groep volwassenen naar de relatie tussen literair lezen en creatief schrijven. Download
Wat leren we van cultuuronderwijs? (2012)
Van Heusden, B. (Kenniscentrum cultuureducatie Rotterdam)
In dit essay wordt het onderzoek op het gebied van cultuuronderwijs beschreven, en wordt de relatie tussen kunst, cultuur en cognitie aangetoond, en aangegeven welke resultaten we van kunst en cultuuronderwijs mogen verwachten. Download
Film in het literatuuronderwijs. Een verkennend onderzoek naar het gebruik van film in de literatuurlessen Nederlands in de 3e graad ASO (2021)
Cock, S. de, (Gent, België: Universiteit Gent)
Vlaamse masterscriptie waarin aan de hand van literatuuronderzoek en een enquête onder leerlingen wordt onderzoek hoe films ingezet kunnen worden in het literatuuronderwijs. Aan de hand van de resultaten is een lessenserie ontworpen, die als bijlage aan deze scriptie is toegevoegd. Download
Lezen thuis
Ouders en leesopvoeding (2012)
Notten, N. (Amsterdam: Stichting Lezen)
Overzicht van de belangrijkste resultaten uit een proefschrift gericht op de leesopvoeding die ouders aan hun kinderen bieden en de invloed hiervan op het schoolsucces en culturele competenties. Download
Ouders betrekken bij lezen (2014)
Stichting Lezen (Amsterdam: Stichting Lezen)
Notitie over het cruciale belang van ouderbetrokkenheid voor de leesmotivatie van kinderen. Er wordt achtergrondinformatie gegeven over hoe ouderbetrokkenheid kan bijdragen aan de leesontwikkeling. Download
Ouderbetrokkenheid in het onderwijs. Een literatuurstudie naar de betekenis van ouderbetrokkenheid voor de schoolse ontwikkeling van kinderen (2010)
Menheere, A. & Hooge, E. (Hogeschool van Amsterdam)
Deze literatuurstudie beschrijft de belangrijkste factoren van ouderbetrokkenheid, bij het schoolleren van kinderen, en komt tot aanbevelingen voor het versterken hiervan. Download
De lezende vmbo’er (2014)
Mol. S. & Jolles, J. (Pedagogiek in Praktijk, 34-38)
Onderzoek naar de rol van ouders in het leesgedrag en leeshouding van vmbo-leerlingen. In het artikel worden vragen beantwoord als: ‘Welke rol spelen ouders in het leesgedrag en de leeshouding van vmbo-leerlingen?’ en ‘Welke aanpak zouden ouders en leraren het beste kunnen hanteren om deze leerlingen een positieve leeshouding te laten ontwikkelen?’. Lees het artikel
Wat als ouders talen mixen? (2018)
Blom, W, Oudgenoeg-Paz, O., & Verhagen, J. (Nederlands Tijdschrift voor Logopedie, 90(7), 18-25)
Een onderzoek naar de relatie tussen het mixen van verschillende talen door ouders en de taalvaardigheid van meertalige kinderen. In deze onderzoekspublicatie ook adviezen voor professionals om hiermee om te gaan. Download
Artikelen
Samenwerken met de Bibliotheek
De bibliotheek op school in primair en secundair onderwijs (2025)
Bnetwerk (KB, Nationale Bibliotheek)
Een beschrijving van de effecten van de aanpak van de Bibliotheek op school, en in hoeverre het landelijke leesbevorderingsprogramma effectief is in het tegengaan van laaggeletterdheid. Lees het artikel
De bibliotheek voor jongeren (2025)
Bnetwerk (KB, Nationale Bibliotheek)
Dit artikel beschrijft het onderzoek naar leesvaardigheid, leesmotivatie en leesbevordering, waarbij de koppeling wordt gemaakt met het bereik van programma’s als De Bibliotheek op school. Lees het artikel
PISA-paniek: de lage leesvaardigheid bij 15-jarigen en hoe de bibliotheek kan helpen (2024)
Ruiter, L. de & Smit, M. (Probiblio)
Dit artikel beschrijft de achtergronden van het PISA-onderzoek, en op welke wijze de bibliotheek een bijdrage kan leveren aan het verbeteren van de leesvaardigheid en leesbevordering. Lees het artikel
Bibliotheken en de samenwerking met het voortgezet onderwijs (2024)
KB, nationale Bibliotheek (Den Haag: KB, nationale Bibliotheek)
Jaarlijks voert de KB onderzoek uit naar de dienstverlening van openbare bibliotheken in de samenwerking met het voortgezet onderwijs. Hier vind je de resultaten over het schooljaar 2022-2023. Download
Samenwerken met culturele instellingen
Cultuureducatie draagt bij aan leeropbrengsten (2022)
Hoogeveen, K., Waaijer, C., & Konings, F. (Den Haag: NRO Onderwijskennis)
Artikel over hoe leerlingen door cultuureducatie kennis, inzicht en vaardigheden ontwikkelen, waarbij cultuureducatie wordt omschreven als meedoen aan kunstzinnige en creatieve activiteiten. Lees het artikel
Muziekonderwijs en onderwijsprestaties
Hooijsma, M. (Den Haag: NRO Kennisrotonde)
In dit artikel wordt beschreven in hoeverre muziekonderwijs de onderwijsprestaties van leerlingen bevordert voor onder meer taal, lezen en rekenen, en op welke manieren muziek onderwijs kan bijdragen aan de onderwijsprestaties van leerlingen. Lees het artikel
Lezen thuis
Met welke interventies kan een school ouders van eerstejaars leerlingen in het vmbo meer actief betrekken bij leesbevordering van hun kinderen? (2023)
Berg, N. van den, & Mulder, J. (Den Haag: NRO Kennisrotonde)
In dit artikel worden antwoorden gegeven op de vraag met welke interventies een school ouders van eerstejaars leerlingen in het vmbo meer kan betrekken bij leesbevordering van kinderen. Lees het artikel
School en ouders als partners (2022)
Donkers, E. & Nilsen, Y. (Utrecht: Nederlands Jeugdinstituut)
In dit artikel worden de effecten van partnerschap met ouders op de ontwikkeling van kinderen en jongeren beschreven en worden tips gegeven om dit samen met ouders vorm te geven op school. Lees het artikel
Websites
Samenwerken met de Bibliotheek
De Bibliotheek op school steeds meer in zwang (2025)
De Leesmonitor (Amsterdam: Stichting Lezen)
De website De Leesmonitor maakt onderzoek toegankelijk voor de praktijk. Op deze pagina is te lezen hoeveel scholen voor voortgezet onderwijs meedoen met het leesbevorderingsprogramma de Bibliotheek op school, waarom scholen meedoen en wat de ambities en doelen van de interventie zijn. Bekijk de website
De Bibliotheek op school stimuleert lezen (2025)
De Leesmonitor (Amsterdam: Stichting Lezen)
De website De Leesmonitor maakt onderzoek toegankelijk voor de praktijk. Op deze pagina staat beschreven in hoeverre leerlingen op de basisschool, die meedoen met de Bibliotheek op school, lezen leuker vinden, vaker lezen en leesvaardiger worden. Ook de ervaringen van scholen voor voortgezet onderwijs met het organiseren van vrij lezen worden belicht. Bekijk de website
Bibliotheken en scholen werken samen om lezen te bevorderen (2025)
De Leesmonitor (Amsterdam: Stichting Lezen)
De website De Leesmonitor maakt onderzoek toegankelijk voor de praktijk. Beschrijving van de vormen van samenwerking van scholen voor voortgezet onderwijs met de openbare bibliotheek ten behoeve van de leesbevordering. Bekijk de website
Inzet van auteurs
Jaarlijks ruim 4.000 auteursbezoeken via de Schrijverscentrale (2025)
De Leesmonitor (Amsterdam: Stichting Lezen)
De website De Leesmonitor maakt onderzoek toegankelijk voor de praktijk. Dit artikel beschrijft hoe de Schrijverscentrale jaarlijks ruim 4.400 auteursbezoeken organiseert en hiermee ongeveer 400.000 kinderen en volwassenen bereikt. Bekijk de website
Lezen thuis
Leesopvoeding is goed voor de schoolloopbaan (2025)
De Leesmonitor (Amsterdam: Stichting Lezen)
De website De Leesmonitor maakt onderzoek toegankelijk voor de praktijk. Dit artikel beschrijft hoe een stimulerende leesopvoeding een positieve invloed heeft op de onderwijsprestaties van kinderen en jongeren. Lees het artikel
Verschil in leesopvoeding tussen hoger en lager opgeleide ouders (2025)
De Leesmonitor (Amsterdam: Stichting Lezen)
De website De Leesmonitor maakt onderzoek toegankelijk voor de praktijk. Dit artikel beschrijft hoe theoretisch opgeleide ouders meer aandacht besteden aan de leesopvoeding dan praktisch opgeleide ouders, en hoe er binnen de opleidingsniveaus een enorme variatie is. Bekijk de website
Leesopvoeding neemt af met de leeftijd (2025)
De Leesmonitor (Amsterdam: Stichting Lezen)
De website De Leesmonitor maakt onderzoek toegankelijk voor de praktijk. Dit artikel beschrijft hoe ouders, naarmate de kinderen ouder worden, steeds minder aandacht besteden aan de leesopvoeding, en hoe vrienden en sociale media steeds belangrijker worden. Bekijk de website