Hoe maak je leesbevordering vakoverstijgend?

Werk samen aan leesvaardigheid

Het is een mooi ideaal: elke leraar een leesbevorderaar. Toch heeft deze pas kans van slagen wanneer een school een goed doordacht en breed gedragen leesbeleid heeft. Een essentieel onderdeel van dit beleid is de integratie van lezen in de verschillende vakken.

Om dit goed vorm te kunnen geven, is het belangrijk dat de schoolleiding ruimte en tijd creëert voor leraren om in overleg te gaan over het leesonderwijs. Tijdens deze overleggen krijgen vaksecties de kans gezamenlijk afspraken te maken over hoe ze lezen in hun vak integreren.

Denk bijvoorbeeld aan:

Uitwisselen van ervaringen en ideeën over leesactiviteiten die goed werken in de les.
Gezamenlijk opstellen van leesdoelen die aansluiten bij de specifieke behoeften van de leerlingen en de vakinhoud.
Afstemmen van thema’s, zodat vakken elkaar versterken.
Bespreken van effectieve strategieën om leerlingen te begeleiden bij het lezen van complexe teksten.

Hoe beter georganiseerd de samenwerking tussen vaksecties, hoe meer kans van slagen een gezamenlijke leesaanpak heeft. De sectie Nederlands kan collega’s van andere vakken ondersteunen met didactische tips om lezen zinvol te integreren in hun lessen. Denk daarbij aan concrete voorbeelden als: teksten die passen bij de vakinhoud, de manier waarop je teksten samen leest, of hulpmiddelen zoals leeswijzers en opdrachten bij teksten. Door structureel samen te werken en kennis te delen, ontstaat een samenhangend en krachtig leesbeleid dat bijdraagt aan de leesvaardigheid en motivatie van alle leerlingen.

Plan leesactiviteiten in je lessen

Het doel van leesbevordering is dat leerlingen meer gaan lezen en vooral dat ze betere lezers worden. Dit doe je door planmatig activiteiten aan te bieden die de leesmotivatie, het leesplezier en de waardering voor boeken vergroten. Denk daarbij bijvoorbeeld aan: leerlingen helpen bij het ontdekken van hun leesvoorkeuren, boeken onder de aandacht brengen, en leerlingen ondersteunen bij het kiezen van teksten die goed bij hun interesses en niveau passen. Korte, krachtige activiteiten, zoals wekelijkse leesmomenten, kunnen veel effect hebben.

Combineer vakinhoudelijke kennis met lezen

Om lezen te bevorderen en de leesvaardigheid te stimuleren, is het belangrijk lezen een prominente rol te geven in je onderwijs. Door boeken of teksten aan te bieden die aansluiten bij de vakinhoud, zijn leesmomenten op een natuurlijke manier te integreren in het curriculum van verschillende vakken. Werk voor een langere periode – bijvoorbeeld zes tot acht weken – binnen relevante, brede en vakinhoudelijke, kennisrijke thema’s met een scala aan rijke, actuele teksten. Denk daarbij aan zakelijke en literaire teksten, geschreven en gesproken, op papier en digitaal. Laat leerlingen veel leeskilometers maken, maar ook verbanden tussen de teksten leggen en stimuleer gesprekken over de inhoud. Laat leerlingen de inhoud tot slot verwerken met vakinhoudelijke schrijf- en spreekopdrachten. Hoe meer je ervoor zorgt dat lezen bijdraagt aan de vakinhoudelijke ontwikkeling, des te relevanter lezen voor je leerlingen wordt.

Ben je benieuwd hoe je relevante teksten kunt aanbieden in samenhang met onderwerpen uit geschiedenis, maatschappij en burgerschap? Bekijk het lesmateriaal Ondergedoken als Anne Frank van Stichting Lezen, dat is gebaseerd op het boek Ondergedoken als Anne Frank van Marcel Prins en Peter Henk Steenhuis.

Werk vakoverstijgend aan thema’s

Je kunt nog een stap verder gaan en met collega’s van verschillende vakken samenwerken aan een vakoverstijgend thema. Zo ontstaat er schoolbreed een krachtige verbinding tussen leesvaardigheid en vakinhoud. Een thema als het oude Egypte leent zich hier bijvoorbeeld uitstekend voor. Bij geschiedenis lezen leerlingen een informatieve tekst uit een vaktijdschrift als Historia junior over farao’s en piramiden, bij wiskunde lezen ze een tekst over meetkunde in het oude Egypte en bij Nederlands lezen ze fragmenten uit Schaduw van Toet van Lydia Dijkstra.

In de literatuurstudie Effecten van vakkenintegratie (2018) bespreken Arie Wildschut en Monique Pijls verschillende voordelen van de integratie tussen het leesonderwijs en de beroepsgerichte en zaakvakken.

Creëer een rijke, motiverende leesomgeving

Een rijke leesomgeving is essentieel om (vakinhoudelijk) leesonderwijs mogelijk te maken. Dit betekent een actueel, gevarieerd, meertalig, divers en inclusief aanbod van boeken en teksten, op papier en digitaal. Je kunt bijvoorbeeld gebruikmaken van sites als NEMO Kennislink, Quest en de Canon van Nederland voor actuele vakinhoudelijke teksten. Maak teksten en (vak)taal ook zichtbaar in het lokaal. Bijvoorbeeld door op een plek boeken en teksten bij het thema uit te stallen of door posters of een woordweb met school- en vaktaal te maken. Dit versterkt de leesvaardigheid en maakt taal concreet en zichtbaar.