Van theorie naar praktijk
De leesontwikkeling kun je in de praktijk op verschillende manieren monitoren en evalueren. Hier vind je een overzicht van boeken, rapporten, artikelen, handleidingen en brochures waarin je meer over dit onderwerp kunt lezen.
Boeken en rapporten
Vaardig met vakinhoud. Handboek vakdidactiek Nederlands (2023)
Dera, J., Gubbels, J., Loo, J. van der, & Rijt, J. van (Bussum: Uitgeverij Coutinho)
De schrijvers van de hoofdstukken beogen om leraren te leren schakelen tussen inhoud en vaardigheden binnen het schoolvak Nederlands. Hoofdstuk 5 – geschreven door Gerdineke van Silfhout – gaat over de toetsing van taalonderwijs.
Leerlingen en literatuur (2022)
D’hoker, E. (Tielt, België: Uitgeverij Lannoo)
Dit boek biedt didactische methodes en concrete handvatten voor leesbevorderend literatuuronderwijs. De auteur beoogt inzichten uit de nieuwe dialogische didactiek bruikbaar te maken via duidelijke richtlijnen en een vijfstappenplan.
Jeugdliteratuur en didactiek. Handboek voor vo en mbo (2019)
Kamp, I., De Jong-Slagman, J., & Duijvenboden, P. van (Bussum: Uitgeverij Coutinho)
Dit boek beoogt de veelzijdigheid van jeugdliteratuuronderwijs te laten zien. Het boek bestaat uit een theoretisch deel en een praktisch deel waarbij het bevorderen van leesplezier bij de leerling centraal staat. Hoofdstuk 7 gaat over het vak jeugdliteratuur toetsen.
Formatief handelen: van instrument naar ontwerp (2022)
Kneyber, R., Sluijsmans, D., Devid, V., & Wilde Lopez, B. (Culemborg: Phronese)
In dit boek wordt geschetst aan welke uitvoeringsprincipes formatief handelen trouw moet blijven om van praktische en inhoudelijke betekenis te kunnen zijn. Download
Van leerlingen lezers maken. Handboek krachtig leesonderwijs (2023)
Vansteelandt, I., & Hebbrecht, J. (Tielt, België: Uitgeverij Lannoo)
Dit boek biedt handvatten om een leesbeleid te ontwerpen dat inzet op een motiverende leesomgeving, effectieve leesdidactiek en gerichte leesmonitoring. Inclusief handige kijkwijzers om na te gaan hoe krachtig je leesonderwijs is en hoe het gesteld is met het leesaanbod.
Taalcompetentie getoetst. Visie op centraal toetsen in het onderwijs Nederlands. (2022)
Vanhooren, S., & Pereira, C. (Brussel/Den Haag: De Taalunie)
Document waarin wordt uitgelegd wat centrale toetsing kan betekenen voor de ontwikkeling van taalcompetentie inclusief aanbevelingen voor de onderwijspraktijk. Download
Feedback in de klas: verborgen leerkansen. Effectieve feedback geven in de klas. (2021)
Vanhoof, S., & Speltincx, G. (Tielt, België: Uitgeverij Lannoo)
Dit boek biedt handvatten om feedback een belangrijk onderdeel te laten zijn van jouw lessen.
Feedback in de klas: verborgen leerkansen voor leerlingen en studenten vanaf 12 jaar. (2025)
Vanhoof, S., & Speltincx, G. (Tielt, België: Uitgeverij Lannoo)
Dit boek biedt handvatten om feedback een belangrijk onderdeel te laten zijn van jouw lessen. Dit boek verschijnt in november 2025.
Toetsrevolutie: naar een feedbackcultuur in het voortgezet onderwijs (2016)
Sluijsmans, D., & Kneyber, R. (Culemborg: Phronese)
In dit boek komen leraren aan het woord die vanuit visie en enthousiasme op individuele basis zijn gestart met vormen van formatief toetsen. Download
Toetsen in het voortgezet onderwijs (2025)
Schilt-Mol, T. van, Beekman, K., Joosten-ten Brinke, D., Schildlkamp, Gulikers, J., Hopster-Den Otter, D., Berkel, H. van, & Bax, A., (Meppel: Boom uitgevers)
Dit boek biedt een overzicht van toets- en beoordelingsvormen in het voortgezet onderwijs, en beschrijft ook verschillende aspecten van toetsing en het toetsproces, zoals de ethiek van toetsen.
Handboek voor leraren (2020)
Geerts, W., & Kralingen, R. van (Bussum: uitgeverij Coutinho)
In dit boek wordt de didactiek van het leraarschap omschreven met thema’s, zoals adolescentie, coaching, werkvormen, ordehandhaving, leerpsychologietheorieën en toetsing.
Toetsing en het belang ervan voor leren en onderwijzen (2024)
Sluijsmans, D. (Huizen: uitgeverij Pica)
Hoofdstuk 10 (blz. 75-82) uit het boek De leraar: Vakmanschap in onderwijs (Kirschner & Hoof, 2024) beschrijft wat toetsing is, welke beweegredenen er zijn om te toetsen en hoe leraren toetsing in de praktijk kunnen inzetten. Download
Psychologie in de klas. Wat iedere leraar moet weten (2019)
Didau, D. & Rose, N. (Culumborg: Uitgeverij Phronese)
Dit boek biedt belangrijke inzichten op het gebied van denken, leren, motivatie en gedrag, inclusief een hoofdstuk over toetsing.
Nederlands in de tweede fase: een praktische didactiek (2002)
Boer, M. de, & Ebbers, D. (Bussum: uitgeverij Coutinho)
In dit boek wordt uitgelegd hoe leraren de eindtermen van het examenprogramma kunnen lezen en kunnen omzetten naar de lespraktijk.
Uitdagend gedifferentieerd vakonderwijs. Praktisch gereedschap om je onderwijsrepertoire te blijven uitbreiden (2016)
Janssen, F., Hulshof, H., & Veen, K. van (Universiteit Leiden, Rijksuniversiteit Groningen: Leiden/Groningen)
In dit boek wordt een toolkit aangereikt waarmee leraren hun onderwijsrepertoire kunnen uitbreiden waardoor ze steeds opnieuw zichzelf kunnen uitdagen om gedifferentieerd les te geven. In drie delen wordt de toolkit uitgelegd waarbij zowel de theoretische kant, de praktische uitwerking en vakspecifieke uitwerking worden belicht. Download
Artikelen
Lezen moet ergens om draaien. Interview met leesonderzoeker en toetsdeskundige Patrick Rooijackers (2024)
Voogel, M. (Levende Talen Magazine, 3, 28-32)
Interview met Patrick Rooijackers naar aanleiding van zijn proefschrift Oog voor diep begrip. Download
Brochures en handleidingen
Docentenhandleiding Begeleid diep lezen (2024)
Beukering, M. (Amsterdam: Stichting Lezen)
Begeleid Diep Lezen is een gespreksmethode voor 4 en 5 vwo, waarbij leraren hun leerlingen vragen stellen over opvallend taalgebruik in literaire verhalen. Met als doel om zowel de literaire als de zakelijke leesvaardigheid van leerlingen te vergroten. Hierin is ook een voorstel voor toetsing opgenomen. Download
Teamgids curriculumanalyse. Wijzer in het curriculum (2024)
Pennewaard, L. & Warmer, M. (Amersfoort: SLO)
Deze brochure biedt een praktische uitleg van hoe je met je team op school aan de slag kunt gaan met curriculumanalyse. Download
Literaire gesprekken in de klas (2019)
Cornelissen, G. (Amsterdam: Stichting Lezen)
Deze brochure is een praktijkgerichte weerslag van het onderzoek Maar als je erover nadenkt van Gertrud Cornelissen. Hiermee kun je van leerlingen lezers maken dankzij de leerzame inzet van literaire gesprekken. In deze brochure is ook een meetinstrument opgenomen om de literaire competentie van leerlingen te volgen. Download